Đồng Nai vinh dự và tự hào là một trong 21 tỉnh, thành phố Nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ được UNESCO vinh danh là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Với mục đích tiếp tục bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa nghệ thuật truyền thống, giáo dục thế hệ trẻ về giá trị văn hóa tinh thần quý báu của dân tộc mà ông cha đã để lại. Liên hoan Đờn ca tài tử và Bóng rỗi tỉnh Đồng Nai mở rộng được Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Đồng Nai và Chi hội Văn nghệ Dân gian tỉnh phối hợp tổ chức trong những ngày đầu tháng 2 là hoạt động thiết thực mừng Đảng, mừng Xuân Quý Mão năm 2023, kỷ niệm Lễ Giỗ của Nhạc sư Nguyễn Quang Đại - vị Hậu tổ của Nghệ thuật Đờn ca tài tử. Tham gia Liên hoan năm nay có các nghệ nhân, tài tử, diễn viên, cộng tác viên thuộc Trung tâm Văn hóa, Trung tâm Văn hóa Nghệ thuật, Trung tâm Văn hóa Điện ảnh của các tỉnh miền Đông Nam Bộ và Tây Nam Bộ gồm: An Giang, Bình Thuận, Bình Phước, Bến Tre, Đồng Nai, Tây Ninh, Long An và Hội Di sản Văn hóa Thành phố Hồ Chí Minh.
Với chủ đề “Bản sắc miền Đông”, Liên hoan gồm nhiều hoạt động như: Lễ dâng hương tưởng nhớ Nhạc sư Nguyễn Quang Đại tại Di tích lịch sử Quốc gia Văn miếu Trấn Biên; tham gia Lễ hội Chùa Ông tại Di tích Thất phủ cổ miếu với nghi thức thả Phúc khí cầu; Triển lãm hình ảnh chủ đề “Đảng Cộng sản Việt Nam - Những dấu ấn lịch sử” tại Khu Du lịch Bửu Long và triển lãm chủ đề “Đờn ca tài tử Nam Bộ - Bảo tồn và phát triển” tại Trung tâm Văn miếu Trấn Biên, khu vực thực hiện nghi thức dâng hương Nhạc sư.
Tâm điểm của Liên hoan là chương trình thi diễn Đờn ca tài tử Nam Bộ của các Đoàn tại sân khấu Khu Du lịch Bửu Long. Mỗi Đoàn xây dựng chương trình dự thi 30 phút gồm các tiết mục hòa đờn ca nằm trong 7 bài lễ, song ca vọng cổ nhịp 32, ca thể điệu tự chọn trong 20 bản tổ ngoài 7 bài lễ… thể hiện các nội dung tri ân tiền nhân, ca ngợi quê hương đất nước, những thành tựu đạt được, giới thiệu nét văn hóa đặc trưng của địa phương.
Bên cạnh đó, Bóng rỗi là một trong những loại hình diễn xướng văn hóa dân gian đặc sắc ở Nam Bộ cũng được các đoàn trình diễn tại Liên hoan. Nội dung trình diễn thể hiện các làn điệu hát rỗi (chầu, mời, thỉnh tổ, ca tụng thánh mẫu…); hát múa dâng lễ vật (dâng bông, dâng mâm vàng…); tạp kỹ (xoay đĩa, múa lông công, múa dù, múa lu, múa ghế, rót rượu bằng đầu, múa trống...).
Qua Liên hoan các nghệ nhân Đờn ca tài tử và Bóng rỗi các tỉnh, thành phố đã được giao lưu, trao đổi kinh nghiệm, nâng cao kỹ năng trong việc trình diễn Nghệ thuật Đờn ca tài tử và loại hình diễn xướng dân gian Nam Bộ.
Liên hoan cũng đã giúp cho nhiều khán giả nhận ra Bóng rỗi không liên quan đến yếu tố mê tín hay tiêu cực mà đó là loại hình nghệ thuật rất hay và độc đáo ra đời cách đây 300 năm. Bóng rỗi nở rộ ở đất Gia Định xưa, dần phổ biến rộng rãi và phát triển ở Nam Bộ. Nghệ thuật truyền thống được trao truyền từ thế hệ này qua thế hệ khác, bằng cái tâm của những người yêu nghề chứ chưa có trường lớp nào đào tạo. Sự khéo léo của các “Cô Bóng” trong nhiều tiết mục biểu diễn khiến cho người xem đi hết từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác như tiết mục múa lu của nghệ nhân Tạ Mong Manh Đoàn Bến Tre, đạo cụ diễn là một chiếc lu lớn đựng nước của các gia đình đã được nghệ nhân cho một người lớn ngồi vào bên trong rồi đội lên đầu vừa di chuyển vừa làm động tác múa; tiết mục múa trống bằng đầu của nghệ nhân Minh Hùng đoàn Long An; tiết mục rót rượu bằng đầu đòi hỏi kỹ thuật và độ khó cao khi các nghệ nhân vừa phải đứng lên chồng ghế cao và sử dụng đầu của mình rót rượu vào tháp ly để sẵn khiến khán giả thích thú và mãn nhãn.
Ban Tổ chức đã mời những nhà nghiên cứu, những chuyên gia đầu ngành am hiểu về nghệ thuật Đờn ca tài tử và Bóng rỗi tham gia Ban Giám khảo gồm PGS.TS Huỳnh Văn Tới; Ths.NSƯT Nhạc sĩ Huỳnh Khải; PGS.TS Nguyễn Thị Mỹ Liêm; TS.Mai Mỹ Duyên. Ban Giám khảo đánh giá cao âm nhạc trong các đơn vị dự thi, đặc biệt là Bóng rỗi, tiêu biểu như đoàn Tây Ninh tuy sử dụng dàn nhạc rất đơn giản chỉ có 3 nhạc cụ nhưng đúng chất Bóng rỗi với đờn cò là chủ đạo. Họ đã khai thác cả chất liệu Đờn ca tài tử, những bài bản trong nhạc Hồ Quảng, Cải lương, các điệu lý, sử dụng nhạc dân tộc dân gian Nam Bộ.
Đây là lần đầu tiên hai loại hình nghệ thuật dân gian được kết hợp tổ chức trong cùng một liên hoan, theo nhận xét của Phó Trưởng Ban Tổ chức - Trưởng ban Giám khảo PGS.TS Huỳnh Văn Tới đó là sự kết hợp giữa một loại hình nghệ thuật mang tính bác học (Đờn ca tài tử) với một loại hình trình diễn vừa mang yếu tố tâm linh, vừa mang tính giải trí cao (Bóng rỗi) tạo ra sự thay đổi sắc thái và dấu ấn đặc sắc của Liên hoan. Tuy là hai loại hình khác nhau nhưng lại có sự tương tác lẫn nhau trên nền tảng chung là âm nhạc dân gian Nam Bộ.
Theo đồng chí Tôn Thị Thanh Tình - Giám đốc Trung tâm Văn hóa Điện ảnh tỉnh Đồng Nai (đơn vị tham mưu kế hoạch tổ chức) cho biết, Liên hoan không chỉ là nơi để các nghệ nhân, tài tử giao lưu, trao đổi kinh nghiệm mà còn góp phần liên kết, phối hợp các hoạt động văn hóa, nghệ thuật trong phong trào thi đua yêu nước ở các tỉnh, thành phía Nam. Góp phần bảo tồn và phát huy các loại hình nghệ thuật truyền thống quý báu; tuyên truyền, xây dựng thương hiệu, hình ảnh đẹp của Đồng Nai với nhiều tiềm năng văn hóa, du lịch đến với người dân và du khách gần xa.
Kết thúc Liên hoan, Ban Tổ chức đã trao tổng cộng gần 60 tiết mục đạt giải cho các đơn vị, trong đó có 32 giải của nội dung thi Đờn ca tài tử; 20 giải nội dung thi Bóng rỗi; 07 giải khác dành cho Dàn nhạc đệm chương trình Bóng rỗi hay nhất; giải trang phục, đạo cụ ấn tượng; giải kỹ thuật biểu diễn xuất sắc; các giải nghệ nhân nhỏ tuổi triển vọng biểu diễn hay; nghệ nhân lớn tuổi biểu diễn hay ở cả nội dung thi ĐCTT và Bóng rỗi. Riêng đoàn Đồng Nai đạt tổng cộng 07 giải nhất, nhì, ba cho các thể loại.
Gạt bỏ những yếu tố trái với thuần phong mỹ tục thì Nghệ thuật Đờn ca tài tử và Bóng rỗi là tài sản tinh thần vô giá mà cha ông để lại, trải qua hàng trăm năm gắn bó máu thịt với đời sống người dân Nam Bộ. Trong bài phát biểu tại khai mạc Liên hoan của Đồng chí Nguyễn Sơn Hùng - Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đồng Nai nhấn mạnh Liên hoan Đờn ca tài tử và Bóng rỗi tỉnh Đồng Nai mở rộng là hoạt động văn hóa nghệ thuật rất quan trọng, có ý nghĩa to lớn nhằm phát huy tinh thần đại đoàn kết dân tộc, góp phần tôn vinh các giá trị, bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng chí mong muốn sau Liên hoan Đồng Nai cũng như các tỉnh, thành bạn tiếp tục nhận được sự hỗ trợ của Trung ương, các nhà khoa học, các nhà nghiên cứu trong công tác bảo tồn, phát huy và phát triển bền vững các giá trị văn hóa dân tộc. Qua đó, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước theo tinh thần Kết luận số 76 - KL/TW của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện Nghị quyết số 33-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XI về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam và bài phát biểu chỉ đạo của đồng chí Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng tại Hội nghị Văn hóa toàn quốc năm 2021.